Skansen Telekomunikacji

Gdzie o telekomunikacji przeczytacie...

Sieć Pakietowa POLPAK-T

Wstęp


Mogło by się wydawać, że sukces jaki odniosła sieć POLPAK, wystarczy Telekomunikacji, jednakże ciągły rozwój i zapotrzebowanie na nowości w świecie IT spowodowało, iż zaczęto iść w kierunku nowych technologii przesyłu danych. Protokół X.25 bowiem nie wystarczał, do transmisji dużej ilości informacji w postaci stron internetowych. Z bólem, ale jednak nadawał się co najwyżej do poczty elektronicznej. W celu zaprojektowania lepszej sieci Telekomunikacja Polska zaczęła interesować nowym protokołem zwanym Frame Relay. Dał on bowiem życie nowej infrastrukturze, która istnieje do dziś – POLPAK-T. Słowo to jest skrótem od POLish PAcKet-Transit i stało się nazwą handlową nowej infrastruktury, która dopiero zrewolucjonizowała polską sieć komputerową. Oficjalne uruchomienie sieci POLPAK-T nastąpiła końcem marca 1996 roku, zaś na przełomie 1996, a 1997 oraz pod koniec 1997 r. sieć została znacznie rozbudowana. Na początku 1998 rok liczba portów abonenckich dostępnych w sieci wynosiła ponad 4500. Mogły one pracować z prędkością od 64kb/s do 2048 kb/s. Później POLPAK-T rozbudowano o protokół ATMAsynchronous Transfer Mode. Sieć kierowana początkowo do klientów biznesowych, szybko nabrała na popularności, kiedy uruchomiono w jej ramach TPNET z numerem 0-202122. Zaś kiedy wprowadzono ATM prędkość sieci mogła wynosić nawet do 622Mb/s, jednak jest to zarezerwowane jedynie dla kluczowych klientów. Na bazie POLPAK-T prócz Dial-Upa, działała Neostrada, SDI, FTTH, iDSL oraz innego usługi TP. Sieć działa do dziś, jednak, nie wiele wiadomo, gdyż Orange nie udostępnia na jej temat żadnych danych więc wszystkie tutaj zawarte informacje pochodzą z okresu 1999-2001.

Charakterystyka i budowa sieci POLPAK-T


Jak już było wspominane sieć POLPAK-T działa na bazie protokołów Frame Relay i ATM różniących się przede wszystkim przepustowościami. W przypadku FR jest to od 64Kb/s do 2Mb/s. Zaś w przypadku ATM sytuacja wygląda inaczej. Z początku było to 155Mb/s do 622Mb/s, jednak obecnie sieć dzięki zastosowaniu światłowodów potrafi działać z prędkością 10Gb/s, a nawet więcej. Sieć oferuje pojedynczy fizyczny interfejs, na którym można realizować wiele stałych łącz wirtualnych (PVC – Permanent Virtual Circuits). Na rok 2001 sieć POLPAK-T składała się z węzłów Passport-160 oraz MAS firmy Nortel. Jednakże, niedługo zmodernizowano sieć i wymieniono węzły na Passport 15000 tej samej firmy co pozwoliło osiągnąć te wspomniane 10Gb/s. Podstawowe cechy sieci to m. in.: Wiele kanałów logicznych na jednym porcie fizycznym, wysoka efektywność wykorzystania łączy, niskie koszty urządzeń użytkownika, bardzo niskie koszty transmisji, wysoka niezawodność.
Według strony Telekomunikacji Polskiej (rok 2001) sieć POLPAK-T oferuje:

POLPAK-T wykorzystuje technologię Cell Relay obecną w ATM, która na połączeniach międzywęzłowych pozwala uzyskać niskie i stałe opóźnienie wprowadzane przez sieć oraz pozwala łatwiej ewoluować w kierunku większych sieci ATM. Czym właściwie jest to Cell Relay? Otóż śpieszę z pomocą: Jest to technologia transmisji danych, która używa małe pakiety danych o stałym rozmiarze nazywane „Komórkami” (Cells po angielsku).

Warto wspomnieć również o sposobie działania Frame Relay w POLAPK-T. Otóż FR przenosi ramki danych pomiędzy dwoma urządzeniami użytkownika poprzez wspomniane już łącza PVC. Frame Relay multipleksuje/demultipleksuje różne strumienie danych użytkownika w obrębie tego samego łącza fizycznego, (Multipleksowanie to metoda realizacji większej ilości kanałów komunikacyjnych w jednym medium transmisyjnym, tzn. dla przykładu jeżeli do jednej dużej koperty włożymy mniejsze i to wyślemy, dokonamy multipleksacji, ponieważ zamiast kilku kopert to mamy jedną). Strumień takich danych zwie się DLC, czyli Data Link Connection. Wszystkie te pojęcia są związane czysto z technologią Frame Relay, więc nie będę tego zbytnio opisywał. Łączność z siecią POLPAK-T po protokole FR można realizować za pomocą dwóch interfejsów: UNI oraz NNI. Pierwszy z nich to User-to Network Interface i pozwala użytkownikowi nawiązać połączenie z siecią. Zaś NNI oznacza Network-to Network Interface, pozwala on na połączenie sieci FR do innej sieci FR. Było to widoczne kiedy pierwszy POLPAK pozwalał na połączenie FR i był spięty za jego pomocą z siecią POLPAK-T. Niektóre węzły obsługiwały nawet X.25 więc można było połączyć się z POLPAK też za pomocą tego protokołu.

Działanie NNI
Powyższa grafika przedstawia architekturę sieci Network-to Network Interface.
Działanie UNI
W taki sposób działa User-to Network Interface.

Parametry i klasy sieci Frame Relay POLPAK-T


Sieć Frame Relay w POLPAK-T udostępnia wiele konfigurowalnych parametrów, które mogą wpłynąć na działanie usługi użytkownika. Jednym z takich parametrów jest CIRCommitted Information Rate, czyli uzgodniona przepustowość informacji w bitach na sekundę, którą sieć zgadza się transferować poprzez konkretne łącze PVC w normalnych warunkach. Port FR może mieć wiele kanałów PVC, co za tym idzie każdy z nich może mieć przypisane inne wartości CIR. Parametr ten oznacza zagwarantowaną przepustowość dla danego kanału PVC i powinien być dostosowany przez użytkownika do używanej przez siebie aplikacji. W sieci POLPAK-T stosowany jest priorytet emisji (o tym później), a wraz z nim pojęcie premium CIR. Jest to zwykły parametr jednak posiada atrybut Premium i jest inaczej rozliczany w opłacie. Jeżeli w sieci jest natłok, ramki z tym parametrem mają pierwszeństwo przed innymi ramkami. Kolejnym parametrem Frame Relay jest EIRExcess Information Rate, czyli nadmiarowa przepustowość mierzona również w bitach na sekundę, którą sieć pozwala przetransferować o ile istnieją wolne zasoby. Cała przepustowość dostępna dla użytkownika jest równa CIR+EIR. Ramki, które przekraczają tę wartość są odrzucane. Odrzucane są też, jeżeli przekroczyliśmy CIR, a panuje tłok w sieci. Związany z tym wszystkim jest priorytet emisji – opcja, która pozwala na transmisję danych z najmniejszym opóźnieniem. Dla danych oznaczonych jako priorytetowe wybierana jest droga na podstawie opóźnienia i dostępnej przepustowości. Ruch priorytetowy przechodzi przez drogi o najmniejszym opóźnieniu (jeżeli wybrana droga ma małą przepustowość to dane te mają pierwszeństwo nad innymi), zaś ten bez takiego przywileju jest kierowany poprzez drogę o największej dostępnej przepustowości. Oprócz priorytetu emisji, występuje również priorytet odrzucania. Usługa FR w sieci POLPAK-T może mieć przypisany normalny priorytet odrzucania (NDP – Normal Discard Priority) albo wysoki priorytet odrzucania (HDP – High Discard Priority). Ramki HDP są odrzucane jedynie w przypadku wystąpienia ciężkiego lub ostrego przeciążenia, zaś ramki NDP są odrzucane kiedy występujące przeciętne przeciążenie lub ciężkie przeciążenie. Sieć POLPAK-T stara się unikać odrzucania ramek więc, stosuje w tym celu automatyczne przełączanie łączy PVC. Jeżeli na danym łączu występuje przeciążenie, sieć stara się przekierować ramki na inne łącze. POLPAK-T pozwala na wybór klasy usługi FR, aby dostosować ją do użytkownika. Istnieją 3 klasy, które różnią się wartościami parametrów CIR i EIR:

Klasa A: tylko EIR
W normalnych warunkach można przesyłać dane z szybkością EIR. Wszystkie dane są oznaczone bitem DE (Bit DE to bit, który determinuje niższość ramki nad innymi), co oznacza, że w przypadku kiedy sieć jest przeciążona, wszystkie inne nowe informacje przybywające do węzła przeciążonego są odrzucane.

Klasa B: tylko CIR
W normalnych warunkach można przesyłać dane z szybkością CIR. Dane nie są oznaczone bitem DE. Przesyłane dane mogą być odrzucane jedynie w przypadku powstania ciężkiego lub ostrego przeciążenia. Klasa ta gwarantuje deklarowaną przepustowość.

Klasa C: CIR oraz EIR
W tej klasie można wysyłać dane z szybkością równą CIR+EIR. Jedynie dane przekraczające CIR są oznaczone bitem DE i tylko te są odrzucane, w przypadku wystąpienia przeciążenia. Klasa ta deklaruje gwarantowaną przepustowość, która jest zwiększana jeśli sieć ma wolne zasoby.

Usługi sieci POLPAK-T


Sieć POLPAK-T oferuje różne usługi, które powstały z myślą o klientach wymagających szybkiej i efektywnej transmisji danych. Są kierowane do średnich i dużych firm, które posiadają oddziały w większych miastach Polski. Podstawowymi usługami sieci pakietowej POLPAK-T są m. in.: udostępnianie stałych kanałów wirtualnych, czyli PVC, tworzenie prywatnych sieci wirtualnych VPN, tworzenie firmowych ekstranetów (całych funkcjonujących usług Internetowych, pokroju poczta czy strony www, udostępnianych przez firmy) oraz najważniejsza usługa, czyli dostęp do Internetu. Dokładny opis tych i innych usług znajduje się poniżej:

PVC
Usługa ta umożliwia łączenie komputerowych sieci lokalnych, przy pomocy zestawianiu stałych kanałów wirtualnych PVC pomiędzy danymi lokalizacjami. Dodatkowo można wybrać do tego automatyczne przełączanie ruchu, w celu zwiększenia niezawodności. Prościej mówiąc, dzięki tej usłudze klient może spiąć w sieć np. wszystkie oddziały swojej firmy. Wiąże się z tym kolejna usługa, a mianowicie…

VPN
Usługa Wirtualnych Sieci Prywatnych (VPN – Virtual Private Network), umożliwia tworzenie właśnie takich sieci prywatnych, czyli wydzielonych dla pojedynczych przedsiębiorstw zasobów sieci publicznej. Sieci takie pozwalają na spięcie ze sobą wiele sieci klienta w jedną dużą sieć wirtualną. Opłata za tę usługę zależy o stopnia wykorzystania zasobów sieci publicznej, nie zaś od ilości przesyłanej informacji. W przypadku sieci POLPAK-T nad sieciami VPN klientów czuwają administratorzy TP S. A.

BGP
BGP to protokół routingu (Border Gateway Protocol), teraz norma, dawniej usługa. Był to dodatek do dostępu do Internetu, który pozwalał na szybsze połączenia pomiędzy operatorami/dostawcami Internetu. Umożliwiał też klientowi na korzystanie z usług kilku operatorów Internetu, co przyśpieszało przesyłanie danych. Aby uruchomić tą usługę wymagana była przepustowość na zakończeniu łącza, nie mniejsza niż 2Mb/s oraz CIR minimum 128Kb/s.

Ekstranety
Usługa ta polegała na dzierżawie części modemów komutowanego dostępu do Internetu na urządzeniach dostępowych CVX (serwery firmy Nortel). Po wybraniu określonego numeru telefonicznego przez użytkownika, odpowiednio skonfigurowany CVX łączy go do ekstranetu. Pozwala to firmom na budowanie wydzielonych sieci korporacyjnych. Usługa kierowana jest do administracji i sieci handlowych oraz firm wymagających dostępu wysokiej jakości.

Dostęp do Internetu
Bardzo ważną, jak nie najważniejszą, usługą oferowaną przez sieć POLPAK-T jest dostęp do Internetu poprzez zestawienie stałego kanału PVC. Usługa ta jest możliwa z wykorzystaniem trzech protokołów dostępowych: PPP (poprzez modem V.34 – maksymalna prędkość wynosi 28.8Kb/s), Frame Relay (szybkość od 64Kb/s do 2Mb/s) oraz ATM. W drugiej i trzeciej opcji prócz prędkości dostępowej Klient może wykupić sobie prędkość gwarantowaną czyli CIR.

Dostęp do POLPAK-T i Internet


Dostęp do sieci POLPAK-T jest możliwy na wiele sposobów. Możemy wykupić łącze stałe PVC poprzez usługę Frame Relay/ATM w Telekomunikacji Polskiej (obecnie Orange Polska), bądź używając takich połączeń jak PSTN czy ISDN i numerów 0202122/0202422 lub innych. Dostęp odbywa się również po łączu dzierżawionym pomiędzy węzłem sieci, a abonentem. Wykorzystuje się do tego modemy jak np. Telindus, lecz obecnie również Watson czy Keymile, działające w technologii HDSL/SHDSL. Uzyskać dostęp możemy również poprzez xDSL, VSAT czy HDLC. Dostęp do Internetu odbywa się za pomocą TPNETu działającego w obrębie sieci POLPAK-T, więc oprócz PTSN czy ISDN, na szkielecie sieci POLPAK-T działają takie usługi jak SDI, Neostrada i Internet DSL. Wykorzystywane były do tego węzły składające się z urządzeń Passport-160 oraz Rapport-112, które podłączone były do centralnych routerów poprzez łącza PVC. Mniejsze routery dołączone do routerów brzegowych są połączone poprzez modemy V.34 z siecią telefoniczną. Zaś urządzenia Rapport połączone z centralą sieci telefonicznej czterema portami E1 (4xPRI ISDN). W ten sposób działa wyżej wymieniony dostęp do Internetu poprzez numery 0202122 oraz 0202422.

Modem SHDSL Keymile
Na zdjęciu widać jeden z używanych urządzeń do połączeń bezpośrednich do łączy POLPAK-T oraz innych usług SHDSL.
Modem Watson 4
Spotykany gdzieniegdzie w łączach POLPAK-T.
Modem Watson 5
Drugi modem marki Watson. Pozwala nie tylko na połączenie SHDSL, lecz potrafi działać również jako terminal NT do sieci ISDN.
Modem OneAccess Crocus
Dość duży sprzęt, spotykany u abonentów sieci POLPAK-T.

Słowo końcowe


Jak widać więc sieć POLPAK-T miała wysoki wkład w rozwój Internetu w Polsce. Sieć nadal działa, jednak spotkał ją los podobny do sieci POLPAK, lecz nieco lepszy. Otóż kiedy udziałowcami TP był Orange (logo pomarańczowo-czerwone) pierwszy POLPAK stracił nazwę, zaś POLPAK-T stał się Polpak tp. Następnie, kiedy TP stało się Orange, Polpak tp zamienił się w Polpak by zniknąć później z Internetu, chociaż gdzieniegdzie dokopując się do regulaminów różnych usług jest wzmianka o tym, że działa ona w sieci Polpak. Na dzień dzisiejszy na Polpaku działa TPNet z wraz z nim wiele usług Orange jak Neostrada, Internet DSL, Biznes Pakiet oraz inne. Dostęp bezpośredni do Polpak nadal jest możliwy poprzez usługę „Transmisja Danych Frame Relay/ATM”. Sieć jest nadal modernizowana, zaś węzły są połączone już światłowodami. Zapewnia to jeszcze większą przepustowość łącza. Powinniśmy jednak wiedzieć, że to ta sieć stała się nie tylko możliwością szerokiego dostępu do sieci Internet, lecz również dała początek wielu operatorom, którzy dzierżawili łącza TP i poprzez nie udostępniała usługi Internetowe. Przykładem takim może być Netia, która w niektórych miejscach swoje usługi świadczyła na łączu Telekomunikacji. Widać to chociażby przy instalacji sterowników do modemów USB Netii, gdzie mieliśmy wybór instalacji modemu na łączu TP S. A. i na łączu Netia.

Dodatkowe pliki: Cennik POLPAK-T: Pobierz